یک طرح بازگشت از بحران مجموعه اقداماتی است که یک سازمان برای بازیابی عملیات خود پس از یک رویداد بحرانی انجام می‌دهد. این رویداد می‌تواند شامل بلایای طبیعی، حملات سایبری، خرابی‌های سیستم یا سایر اختلالات باشد.
هدف از DRP این است که سازمان بتواند تا حد امکان سریع و کارآمد به فعالیت عادی خود بازگردد. این امر به حفظ وجهه عمومی، کاهش ضررهای مالی و اطمینان از ادامه ارائه خدمات به مشتریان کمک می‌کند.
مواردی که باید در یک DRP گنجانده شود
- شناسایی خطرات: اولین قدم در ایجاد DRP، شناسایی خطرات بالقوه‌ای است که می‌تواند سازمان را تحت تاثیر قرار دهد. این خطرات می‌تواند شامل بلایای طبیعی، حملات سایبری، خرابی‌های سیستم یا سایر اختلالات باشد.
- ارزیابی ریسک: پس از شناسایی خطرات، لازم است که احتمال وقوع هر یک از آنها و تاثیر بالقوه آنها بر سازمان ارزیابی شود.
- برنامه‌ریزی: بر اساس ارزیابی ریسک، باید یک برنامه برای نحوه پاسخ به هر یک از خطرات احتمالی ایجاد شود. این برنامه باید شامل مراحل بازیابی داده‌ها، سیستم‌ها و فرآیندهای کسب‌وکار باشد.
- آزمایش: DRP باید به طور منظم آزمایش شود تا اطمینان حاصل شود که در صورت وقوع بحران موثر خواهد بود.
- به‌روزرسانی: DRP باید به طور منظم به‌روزرسانی شود تا تغییرات در سازمان و خطرات جدید را منعکس کند.
مزایای داشتن DRP
داشتن یک طرح بازگشت از بحران (DRP) مزایای متعددی برای سازمان‌ها در هر اندازه و در هر صنعتی به ارمغان می‌آورد. در اینجا برخی از مهم‌ترین مزایا را شرح می‌دهیم:
کاهش ضررهای مالی
یک رویداد بحرانی می‌تواند منجر به ضررهای مالی قابل توجهی برای یک سازمان شود، از جمله:
- از دست دادن درآمد: اگر سازمان شما به دلیل یک رویداد بحرانی نتواند به فعالیت خود ادامه دهد، ممکن است درآمد قابل توجهی را از دست بدهید.
- هزینه‌های تعمیر: تعمیر یا جایگزینی دارایی‌های آسیب دیده در اثر یک رویداد بحرانی می‌تواند پرهزینه باشد.
- هزینه‌های قانونی: اگر یک رویداد بحرانی منجر به آسیب به افراد یا اموال شود، ممکن است با دعاوی قانونی پرهزینه مواجه شوید.
- از دست دادن وجهه عمومی: یک رویداد بحرانی می‌تواند به وجهه عمومی سازمان شما آسیب برساند و منجر به از دست دادن مشتریان شود.
یک DRP موثر می‌تواند به شما کمک کند تا ضررهای مالی ناشی از یک رویداد بحرانی را به حداقل برسانید. با داشتن یک برنامه برای بازیابی سریع عملیات خود، می‌توانید به سرعت به فعالیت عادی خود بازگردید و از دست دادن درآمد را کاهش دهید.
حفظ وجهه عمومی
یک رویداد بحرانی می‌تواند به وجهه عمومی سازمان شما آسیب برساند، به خصوص اگر به نظر برسد که برای مقابله با آن آماده نبوده‌اید. یک DRP قوی نشان می‌دهد که شما متعهد به حفظ امنیت و تداوم کسب‌وکارتان هستید و این می‌تواند به حفظ اعتماد مشتریان و شرکای شما کمک کند.
اطمینان از تداوم کسب‌وکار
هدف اصلی هر DRP اطمینان از تداوم کسب‌وکار در صورت وقوع یک رویداد بحرانی است. به این معنی که شما باید بتوانید تا حد امکان سریع و کارآمد به فعالیت عادی خود بازگردید. یک DRP می‌تواند به شما کمک کند تا:
- از دست دادن داده‌ها را به حداقل برسانید: داده‌ها برای هر سازمانی حیاتی هستند. یک DRP می‌تواند به شما کمک کند تا از داده‌های خود در برابر از دست رفتن در اثر یک رویداد بحرانی محافظت کنید و آنها را به سرعت بازیابی کنید.
- از اختلال در سیستم‌ها جلوگیری کنید: سیستم‌های کامپیوتری برای اکثر سازمان‌ها ضروری هستند. یک DRP می‌تواند به شما کمک کند تا از سیستم‌های خود در برابر اختلال در اثر یک رویداد بحرانی محافظت کنید و آنها را به سرعت بازیابی کنید.
- از مختل شدن فرآیندهای کسب‌وکار جلوگیری کنید: فرآیندهای کسب‌وکار برای عملکرد روان هر سازمانی ضروری هستند. یک DRP می‌تواند به شما کمک کند تا از فرآیندهای خود در برابر مختل شدن در اثر یک رویداد بحرانی محافظت کنید و آنها را به سرعت بازیابی کنید.
کاهش استرس
یک رویداد بحرانی می‌تواند برای کارکنان، مشتریان و شرکای شما بسیار استرس‌زا باشد. داشتن یک DRP می‌تواند به کاهش استرس کمک کند زیرا به همه نشان می‌دهد که شما یک برنامه دارید و می‌دانید که در صورت وقوع بحران چه کاری باید انجام دهید.
مزایای اضافی
علاوه بر مزایای ذکر شده در بالا، داشتن یک DRP می‌تواند مزایای دیگری نیز برای سازمان شما داشته باشد، از جمله:
- بهبود انطباق: بسیاری از مقررات دولتی و الزامات صنعت به سازمان‌ها نیاز دارند تا DRP داشته باشند. داشتن یک DRP می‌تواند به شما کمک کند تا با این الزامات مطابقت داشته باشید.
- افزایش روحیه کارکنان: کارکنان تمایل دارند زمانی که بدانند در صورت وقوع بحران از آنها محافظت می‌شود، احساس امنیت بیشتری کنند. داشتن یک DRP می‌تواند به افزایش روحیه کارکنان و تعهد آنها به سازمان کمک کند.
منابع برای ایجاد طرح بازگشت از بحران
منابع زیادی برای کمک به سازمان‌ها در ایجاد طرح بازگشت از بحران (DRP) وجود دارد. در اینجا چند مورد از آنها را معرفی می‌کنیم:
منابع دولتی
- آژانس مدیریت بحران فدرال (FEMA): FEMA طیف گسترده‌ای از منابع را برای کمک به سازمان‌ها در ایجاد DRP ارائه می‌دهد، از جمله راهنماها، ابزارها و قالب‌ها.
- موسسه ملی استانداردها و فناوری (NIST): NIST چارچوب‌هایی را برای مدیریت ریسک و تداوم کسب‌وکار ارائه می‌دهد که می‌توان از آنها برای ایجاد DRP استفاده کرد.
سازمان‌های حرفه‌ای
- انجمن مدیریت ریسک و انطباق (RIMS): RIMS منابعی را برای کمک به اعضای خود در ایجاد DRP ارائه می‌دهد، از جمله مقالات، وبینارها و دوره‌های آموزشی.
- انجمن تجارت و بازیابی بلایا (DRI): DRI منابعی را برای کمک به اعضای خود در ایجاد DRP ارائه می‌دهد، از جمله راهنماها، ابزارها و گواهینامه‌ها.
ارائه‌دهندگان خدمات
- شرکت‌های مشاوره: تعدادی از شرکت‌های مشاوره وجود دارند که خدمات مربوط به DRP را ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها می‌توانند به شما در ارزیابی ریسک، ایجاد DRP و آزمایش DRP خود کمک کنند.
- ارائه‌دهندگان راه حل‌های نرم‌افزاری: تعدادی از ارائه‌دهندگان راه حل‌های نرم‌افزاری وجود دارند که نرم‌افزار DRP را ارائه می‌دهند. این نرم‌افزار می‌تواند به شما در خودکارسازی وظایف مربوط به DRP، مانند پشتیبان‌گیری از داده‌ها و بازیابی سیستم‌ها کمک کند.
منابع آنلاین
- وب‌سایت‌های دولتی: وب‌سایت‌های بسیاری از سازمان‌های دولتی وجود دارد که اطلاعاتی در مورد DRP ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، وب‌سایت FEMA طیف گسترده‌ای از منابع را برای کمک به سازمان‌ها در ایجاد DRP ارائه می‌دهد.
- وب‌سایت‌های سازمان‌های حرفه‌ای: وب‌سایت‌های بسیاری از سازمان‌های حرفه‌ای وجود دارد که اطلاعاتی در مورد DRP ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، وب‌سایت RIMS مقالات، وبینارها و دوره‌های آموزشی را در مورد DRP ارائه می‌دهد.
- وب‌سایت‌های ارائه‌دهندگان خدمات: وب‌سایت‌های بسیاری از شرکت‌های مشاوره و ارائه‌دهندگان راه حل‌های نرم‌افزاری وجود دارد که اطلاعاتی در مورد DRP ارائه می‌دهند. این وب‌سایت‌ها اغلب مقالات، راهنماها و ابزارهای رایگان را ارائه می‌دهند.
جزئیات بیشتر در مورد طرح بازگشت از بحران
در بخش قبل، به طور خلاصه به مفهوم DRP، مزایای آن و موارد ضروری که باید در آن گنجانده شود، اشاره کردیم. در این بخش، جزئیات بیشتری را در مورد هر یک از این موارد ارائه خواهیم کرد.
شناسایی خطرات
اولین قدم در ایجاد DRP، شناسایی تمام خطرات بالقوه‌ای است که می‌تواند سازمان را تحت تاثیر قرار دهد. این خطرات را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- بلایای طبیعی: سیل، زلزله، گردباد، آتش‌سوزی، طوفان و …
- حملات سایبری: بدافزار، هک، فیشینگ، حملات DDoS و …
- خرابی‌های سیستم: خرابی برق، خرابی سخت‌افزار، خرابی نرم‌افزار و …
- اختلالات انسانی: خطاهای انسانی، اعتصابات، قفل‌ها و …
برای شناسایی خطرات، باید تمام دارایی‌های سازمان، از جمله داده‌ها، سیستم‌ها، تاسیسات و کارکنان را ارزیابی کنید. همچنین باید خطرات بالقوه‌ای که ناشی از عوامل خارجی مانند آب و هوا، اقتصاد و سیاست هستند را در نظر بگیرید.
ارزیابی ریسک
پس از شناسایی خطرات، لازم است که احتمال وقوع هر یک از آنها و تاثیر بالقوه آنها بر سازمان ارزیابی شود. برای ارزیابی ریسک، باید از روش‌های مختلفی مانند تجزیه و تحلیل سناریو، FMEA (تجزیه و تحلیل اثرات خرابی و حالت) و HAZOP (تجزیه و تحلیل خطرات و قابلیت عملیاتی) استفاده کنید.
برنامه‌ریزی
بر اساس ارزیابی ریسک، باید یک برنامه برای نحوه پاسخ به هر یک از خطرات احتمالی ایجاد شود. این برنامه باید شامل موارد زیر باشد:
- مراحل ارتباطات: در صورت وقوع بحران، چگونه با کارکنان، مشتریان، تامین کنندگان و سایر ذینفعان کلیدی ارتباط برقرار خواهید کرد؟
- مراحل بازیابی داده‌ها: چگونه داده‌های از دست رفته یا آسیب دیده را بازیابی خواهید کرد؟
- مراحل بازیابی سیستم: چگونه سیستم‌های آسیب دیده را بازیابی خواهید کرد؟
- مراحل بازیابی فرآیندهای کسب‌وکار: چگونه فرآیندهای کسب‌وکار را که مختل شده‌اند، از سر خواهید گرفت؟
- مراحل جایگزینی: در صورت از دست دادن دارایی‌های کلیدی، چگونه آنها را جایگزین خواهید کرد؟
آزمایش
DRP باید به طور منظم آزمایش شود تا اطمینان حاصل شود که در صورت وقوع بحران موثر خواهد بود. آزمایش باید شامل سناریوهای مختلفی باشد که خطرات مختلفی را شبیه‌سازی می‌کنند.
به‌روزرسانی
DRP باید به طور منظم به‌روزرسانی شود تا تغییرات در سازمان و خطرات جدید را منعکس کند. به عنوان مثال، اگر سازمان شما سیستم جدیدی راه‌اندازی کند، باید DRP خود را برای شامل کردن آن سیستم به‌روزرسانی کنید.
ملاحظات اضافی
- مشارکت ذینفعان: DRP باید توسط تمام ذینفعان کلیدی در سازمان درک و پشتیبانی شود. این ذینفعان ممکن است شامل مدیران، کارکنان، مشتریان، تامین کنندگان و مقامات دولتی باشند.
- آموزش: DRP باید به طور منظم با کارکنان آموزش داده شود. کارکنان باید بدانند که در صورت وقوع بحران چه کاری باید انجام دهند.
- مستندسازی: DRP باید به طور کامل مستند شود. مستندات باید شامل مراحل، رویه‌ها و وظایف مربوط به هر یک از خطرات احتمالی باشد.